KBRN MADDELERİNE KARŞI KORUNMA

KBRN MADDELERİNE KARŞI KORUNMA SAĞLAYAN MALZEMELER

NBC maddelerine karşı Korunma Sağlayan Malzemeler 5 ana grupta incelenmektedir. Bunları sırasıyla inceleyelim.
1- Koruyucu Maske:
Koruyucu maske NBC maddelerine karşı yüzü, gözleri ve solunum yollarını koruyan ve bu maddelerle kirlenmiş havayı temiz olarak sonum yollarına sevk edebilen donatımdır.
a) Koruyucu Maskenin Parçaları: Her koruyucu maske üç parçadan ibarettir.
1- Başlık
Başlık Gövdesi: Kalıplanmış kauçuk veya tabakalı kumaştan yapılmıştır.
Gözlük Camları: Triplex camlıdır. Kırılmaz fakat çatlar.
Deflektör: Buğulanmayı önleyen parçadır. Yeni tip maskelerde yoktur.
Çıkış Valfı:Solunan havanın tahliyesini mümkün kılar. Çek-valf görevi yapar gibidir.
Giriş Subabı: Solunan havanın girişini mümkün kılar. Çek-valf görevi yapar gibidir.
Baş Yastığı: Başlık kayışlarının birleştiği yerlerdir.
Başlık Kayışları: (Baş bağları) Maskenin yüze uygulanmasına olanak veriri.
Ense Kayışı: Maskenin yüze uydurulup sabitlenmesine yardımcı olur.
Ayar Tokaları: Başlık kayışlarının ayarlanmasına olanak veren parçalardır.
2- Süzgeç
Üç parçadan oluşur.
a) Hava girişi bulunan metalik bir gövde.
b) Katı ve sıvı zerreciklerin tutulması için mekanik bir süzgeç.
c) Zehirli gazı tutan aktif karbon içeren kısımdır.
Havadaki oksijen oranı %16 nın altına düştüğünde süzgeçler koruma görevini yerine getirmez. Süzgeçlerin her türlü gazı süzdüğü düşünülmemelidir. Harp gazlarına karşı korunma sağlayan maske süzgeçleri karbondioksit ve amonyağa karşı korunma sağlamaz.
3- Taşıma torbası
Maske başlığının harici tesirlerden korur. Uygun bir biçimde taşınmasını sağlar. Maske torbasında şunlar bulunur.
- Maskeleri yağmur ve dona karşı koruyan torba ve örtüler. (Püskürtmek suretiyle atılan gazlara karşı personeli korumada kullanılır.
- Tıbbi malzemeler (Pridostiğmin tablet, Atropin otomatik Enj. 3 Adet, Amil nitrat ampul 8 Adet, temizlik kiti, yedek süzgeç)
a) Koruyucu Maskenin Yüze Uydurulması: Maske kullanılmadan önce yapılır. Maske yüze uydurularak ayarlanıp, torbasına yerleştirilir ve gerektiğinde 9 saniyede yüze takılmalı. Yüze takıldığında içinde kalan hava şiddetle üflenerek çıkış sibobu yoluyla dışarı atılmalıdır.
Maskenin yüze uygulanması için şu işlemler yapılmalıdır.
a- Maskenin başlık kayışlarını sonuna kadar gevşetin, ense kayışını tek taraflı çözün.
b- Başlık gövdesini önce çenenize oturtarak yüzünüze yerleştirin.
c- Tek elle çenenizden maskeyi tutarken, diğer elinizle maskenin tepe başlık kayışlarını sıkılayın. Sıkılama işlemi baş yastığı tarafının arka tepesine gelene kadar yapılacaktır. Baş yastığı kafanın arka tepesinde olmalıdır.
d- Maskenin tepe yan kayışlarını maske yüzünüze oturana kadar iki taraflı sıkılayın.
e- Maskenin alt yan kayışlarını maske yüzünüze oturana kadar sıkılayın.
f- Maskenin giriş subabını (ya da süzgeç takılı ise süzgeç hava giriş deliği) elinizle bastırarak kapayın. Şiddetle nefes alın, maske içindeki havayı emdiğiniz için maske yüzünüze yapışır, nefesinizi mümkün olduğu kadar tutun. Bu süre içinde yüzünüze yapışan maske yüzünüzden kurtulmazsa maskenizin yüzünüze uydurulma işlemi mükemmelen tamamlanmıştır.
g- Koruyucu maskenizi çenenizden kaldırıp sıyırarak yüzünüzden çıkarın.
Unutmayın, maske önce çeneye oturtularak geriye doğru kayışlar esnetilerek yüze takılır. Yüzden çıkartılırken çeneden kaldırılarak geriye doğru sıyrılır.
c) Koruyucu Maskelerin Muhafaza ve Bakımı:
1- Maskeler kuru ve temiz yerde muhafaza edilmeli, fare ve toza karşı önlem alınmalıdır.
2- Süzgeçler daima kuru tutulmalıdır.
3- Tabii olmayan katlanma ve çizgilerden kaçınılmalıdır.
4- Ambalajlardan çıkarılmış maskeleri depolarken 3-4 sıralı yığmalar yapılmamalıdır.
5- Maskeler minder yada yastık niyetine kullanılmamalıdır.
d) Koruyucu Maskelerin Temizlenmesi:
1- Toplum bakım ve temizlik dışında herkes kendi maskesini temizler.
2- Kauçuk kısımlar sıcak sabunlu su ile temizlendikten sonra temiz su ile durulanmalıdır.
3- Maske başlıkları geniş çapta zehirli maddelerle kirlenmiş ise 4-8 saat kaynar suda bırakılmalıdır.
4- Maske biyolojik maddeler ile bulamış ise 30 dakika suda kaynatmak yeterlidir.
5- Radyolojik maddelerle bulaşan maskeler sıcak sabunlu suyla yıkanarak temizlenir.
NOT: Maske yıkanırken süzgeç çıkarılmalı veya su kaçmayacak şekilde yukarıda tutulmalıdır.
2- Koruyucu Elbise:
Katı, sıvı, gaz veya aeresol halindeki kimyasal savaş maddelerinin etkilerine karşı vücudu korumak amacıyla özel olarak hazırlanmış elbiselerdir.
Koruyucu elbiseler tulum şeklinde veya parçalı olabilirler. Astar, iç ve dış kumaştan yapılmıştır. Dış kumaş polyester karışımı normal kumaştır. İç kumaş ise aktif karbon kömürle preslenerek dokunmuş kumaş olup savaş gazlarını zararsız hale getirir. Astar ise karbonlu kumaşın iç çamaşırın yada iç giysilerin kirlenmesini engeller. Koruyucu elbise , koruyucu maske, eldiven ve bot ile kullanılarak tam koruma sağlanmış olur.
Koruyucu elbise NATO standartlarına göre yoğun bir gaz ortamında 6 saat korunma sağlar. Bu sürede korunmayı sağlayabilmek için de eldiven ve botların kauçuktan veya plastiksen yapılmış olması lazımdır.
İlikleri aktif karbon parçaları ile birlikte dokunan elbiseler çok daha güvenli ve dayanıklıdır. Uzun süre koruma sağlayabilirler. Birçok kere yıkanabilirler.
Koruyucu elbise kapşonlu tulum şeklinde veya parçalı olduğundan giyilmesi kolaydır. Elbise giyildikten sonra eldiven ile bot giyilecek ve maske takılacaktır. Elbisenin açıkla kalan yerlerinin olmamasına dikkat edilmelidir.
Koruyucu elbiseler birkaç şekilde imal edilebilirler. Halihazırda Askeri ve Sivil Savunma amaçlı kullanılanlar;
EMPERMEABLE ELBİSE: Özel kauçuktan yapılmış elbiseler olup, su ve hava geçirmez tiptedir. Bu nedenle uzun süre giyilmeleri olanaklı değildir. Bu elbiseler vücudu harp gazlarının etkisinden korurlar.. Temizlenmeleri koruyucu maskenin buçuk kısımları gibidir.
PERMEABLE ELBİSE: Sahra elbiselerinin emprenye edilmesiyle elde edilir. Emprenye işlemi sahra elbiselerinin kimyevi maddelere batırılarak harp gazlarını süzer hale getirilmesidir. Bu elbiseler bir süre sonra, özellikle güneşin etkisiyle harp gazlarını süzme yeteneklerini kaybederler. Tekrar emprenye edilmeleri gerekir.
Bu iki madde bulunmadığında buçuk örtü, muşamba ya da naylon örtü korunma sağlar.
Kullanılmayacak elbiselerin vakumlu ambalajları kesinlikle açılmayacak delinmemesine özen gösterilecektir. Kirlenmiş elbiseler buhar veya sıcak hava püskürtülmesi ile temizlenebilir.
3- Koruyucu Bot ve Ayakkabılar:
Özel kauçuktan yapılma botlar ya da deri malzeme için koruyucu yağ ile sıvanmış normal bot ve ayakkabılardır.
4- Koruyucu Eldiven:
Özel kauçuktan yapılmıştır. Çeşitli kalınlıkta ve ölçüde olabilir. İçine penye eldiven takılmalıdır.
5- Diğer Malzemeler:
a) Deri malzeme için koruyucu yağ: Deri malzeme bu yağla sıvanarak harp gazlarına karşı etkili koruma sağlayabilir.
b) Kimyasal Madde Dedektör kağıt ve Kalemleri: Kimyasal madde dedektör kağıtları harp gazı bulaştığında renk değiştiren kağıtlardır. Kağıdın renk değiştirmesine göre fazın cinsi anlaşılır.
Dedektör kalemleri ise tebeşir yada muma benzerler kirli ortamda gaz bulaştığında renk değiştirirler. Her iki malzemenin de değişik amaçlı kullanılan değişik tipleri vardır.
c) Gaz İlkyardım Kiti: Harp gazı ile zehirlenmiş kişilere gazın hala var olduğu ortamda suni solunum yapmak amacıyla kullanılır.

KORUYUCU İLAÇLAR
Kimyasal savaş maddelerinin insan vücudunda meydana getireceği etkileri önleyen tıbbi malzemelerdir.
1- Pridostigmin tablet:
Sinir gazı saldırısının kesin bilinmesi halinde saldırıdan önce her 8 saatte 1 adet 30 mğ. alınır. Ön koruyuculuğu vardır.
2- Atropin:
Atropin, sinir gazlarına maruz kalan personelin kendi kendine veya ihtiyacı olan diğer personele uygulanır. Kullanımı bakımından üç çeşittir.
- Auto enjektör atropin,
- Sprey aeresol atropin,
- Atropin sülfat ampul.
AUTO-ENJEKTOR ATROPIN: Otomatik atropin enjektörü 2 miligram Atropin ve diyazepem (200 miligram) ihtiva eder. Dikkat edilecek nokta; atropin sadece sinir gazı zehirlenmelerinde antidot olarak kullanılır. Bu nedenle gaza maruz kaldıktan hemen sonra sinir gazlarının belirtileri görüldüğünde, oto enjektör naylon poşeti açılır. Oto enjektörün arkasındaki vidalı kapak çıkarılır. Avuç içine alınır, bacak veya kalça üzerine götürülür ve üzerinden bastırılır. 10 saniye tutulduğunda 2 mg’lık atropin ve diyazepem deri altına zerk edilmiş olur. Etkisi geçmezse.20-30 dakika arayla en fazla 3 adet yapılmalıdır. Daha fazlası mutlaka tıbbi kontrol altında olmalıdır.
SPREY AEROSOL ATROPİN: Ağızdan ve burundan uygulanması için imal edilen bu sprey, 100 sıkımlık olup, bir sıkışta yaklaşık olarak 1,65 mg atropin sulfat eriği verilir.
KULLANIMI: Sinir gazı belirtileri görüldüğünde sprey aerosol atropin kutusundan çıkarılır.Atropin şişesinin kapağı yukarı çekilerek çıkarılır. Sprey iğne koruyucu kapak çıkarılır. Ağızdan kullanılacak ise kutu içerisindeki ağızlık çıkarılır. Ağızlık kapağı açılır, ağızlı kapağı açılır, ağızlı şişe üzerindeki sprey iğne üzerine yerleştirilir, ağza getirilir, baş parmakla bastırılır ve çekilir. Bu hareketle solunum yoluna 1,65 mg atropin zerk edilmiş olur. Burundan uygulanacaksa, burunluk takılarak uygulanır.
Dikkat: atropin uygulanmasında, gaza maruz kaldığımızdan emin olmadıkça atropin iğnesini yapmayınız.
Atropin iğnesini kullandıktan sonra sinir ve kasları gevşetmek için 1 adet diazem tablet alınız (oto enjektör atropin uygulanmasında buna gerek yoktur)
ATROPİN SULFAT AMPUL: Kimyasal savaş maddelerinden olan sinir gazının tesirine maruz kalmış kişiye; 1 cc’lik ampulde bulunan 1 mg’lik “Atropin Sulfat” enjektöre çekilerek kol, bacak veya kalçadan deri altına zerk edilmelidir.
Hasta üzerine iliştirilecek etikette verilen ilaç miktarı ve saati yazılarak hasta derhal bir tedavi merkezine sevk edilmelidir.
Geniş bilgi için ilacın kutsu içindeki açıklamalara bakınız.
3- Amilnitrat veya Amilsülfat:
Kan zehirleyici gaza maruz kalanlar için kullanılır. Ampul kırılarak solunuma dahil edilir. 3-4 dakika ara ile 8 Adet verilir.)
4- Yanık Merhemi:
Temizleme seti malzemelerinde yer alır. Yakıcı gaza maruz kalınca usulüne uygun olarak tatbik edilir. (İzahı temizlik seti konusunda yapılmıştır.