III- YAKICI GAZLAR
a- GENEL BİLGİLER
Hücre DNA’sını tahrip ederek hücre faaliyetlerini durdurur. Hücre zehirleyici ve yapısını değiştirici etki gösterir.
Buhar ve sıvı olarak kullanılan yakıcı gazlar gözlere ve akciğerlere etki eder ve deriyi yakarlar. Bazı çeşitle¬ri acı vermez, diğerleri ise acı verirler. Renkleri renksizden ko¬yu kahve rengine kadar değişen yağlı sıvılardır.Buhar halinde iken normal olarak görünmezler. Bu gazların bir kısmı kokusuz olup, diğerlerinin hardal, sarımsak, sardunya, bayır turpu veya acı badem kokusu vardır. Yakıcı gazlar etkilerini sinsice gösterirler. Dokunulduğunda ağrı ve sızı duyulmaz, etkisi geçtir. Bu bakımdan korun¬mak son derece güçtür.
Yakıcı gazlar personeli saf dışı etmek ve saf dı¬şı olma korkusu altında bulundurup, giyildiğinde içinde uzun müddet kalınamayan koruyucu elbiseleri çıkarmamayı sağlayan gazlardır. Ay¬nı zamanda maskenin hasıl ettiği korunmayı bertaraf etmek içinde kullanılır. (HD)
YAKICI GAZLAR İKİYE AYRILIR
1- LAVİNSTEİN İPERİTİ (H),
1- İPERİTLER: 2- DESTİLE İPERİT (HD),
3- AZOTLU (HN-l, HN-2, HN-3)
1- LEVİZİT (L)
2- İPERİT-LEVİZİT KARIŞIMI (HL),
3- İPERİT T MADDESİ KARIŞIMI (HT),
2- ARSENİKLİLER: 4- FENİLDİ KLORARSİN (PD),
5- ETİLDİKLORARSİN (ED),
6- METİLDİKLORARSİN (MD),
7- FOSGENOKSİNİ (CX),
I. Dünya Savaşı sırasında en fazla kullanılan ya¬kıcı gaz iperittir. İlk defa Almanlar 1917 de Ypres’te İngilizlere karşı Destile İperiti (HD) kullanarak kimyasal savaş da yeni bir çığır açmışlardır.
b- YAKICI GAZLARIN FİZYOLOJİK ETKİLERİ
1- Gözlerde kızarıklık, sulanma, yanma, iltihap,
2- Gözlerde ışığa karşı hassasiyet,
3- Göz kapaklarının şişmesi,
4- Öksürük ve boğulma hali,
5- Boğaz ve nefes yollarında iltihaplanma,
6- Ciltte kızarıklıklar ve yanma,
7- Ciltte kabarcıklıklar,
8- Bulantı ve kusma,
c- KORUNMA
1- Maske,
2- Gaz elbisesi, gaz pelerinleri veya diğer koru¬yucu örtüler,
3- Sığınak,
4- Koruyucu merhemler,
5- M-258 KİTİ
d- KENDİ KENDİNE YARDIM
1- Eğer sıvı halindeki yakıcı gaz gözünüze kaçmışsa; gözlerinizi bol su ile yıkayınız, Yıkadıktan sonra ağrıyor ve sardunya yaprağı veya sarımsak kokusu duyuluyorsa M-258 KİTİ kullanınız.
2- Buhar halindeki yakıcı gaza karşı da gözleri süratle bol sabunlu su ile yıkamak ve hemen maske takmak icap eder.
3- Yüzünü, kulağını ve boynunu bulaşan maddelerden temizle ve maskeyi yüzüne uydur.
4- Cilt üzerine bulaşmış sıvıyı sürtmeden yarayı temizler gibi sil.
5- Koruyucu merhemi ovuşturarak sür.
6- Gazlanmış elbiseyi derhal değiştir veya temizle, bulaşmış kısımlar az ise bulaşan kısmı kes at.
7- Sıvı haldeki iperit’in başa bulaşması halinde; saçlar kesilip atılır, baş derisi sabunlu su ile yıkanarak temizlenir.
8- Eğer ilkyardımda gecikilmiş ve içi su dolu kabarcıklar meydana gelmişse; bunların üzeri te¬miz bir sargı ile örtülüp delinmemesine dikkat edilmeli ve derhal doktora başvurulmalıdır.
e- İLKYARDIM
Yaralanmış olup da kendi kendine yardım yapamayacak durumda olanlara yanındakiler tarafından yukarıdaki şekilde ilkyardım yapılır.
NOT : Gözün sıvı yakıcı gazlarla bulaştığından emin olmadan M-258 KİTİ kullanma.
IV- KAN ZEHİRLEYİCİ GAZLAR
a- GENEL BİLGİLER:
Kan zehirleyici gazlar genellikle gaz veya buhar olarak atılır ve solunum yoluyla vücuda girerler. Vücut hücreleri¬nin kandaki oksijeni kullanmalarına engel olmak suretiyle dolaşım ve solunum sistemlerini etkilerler. Bu gazlar renksizdirler. Bazı¬larında şeftali çekirdeğinin bayıltıcı kokusu veya acı badem koku¬su vardır. Bazıları burnu tahriş edebilir. Kan zehirleyici gazı fazla teneffüs eden kişiler bir kaç dakika içinde kendilerini kaybedebilir ve hatta ölebilirler.
KAN ZEHİRLEYİCİ GAZLAR;
1- HİDROJEN SİYANÜR (AC)
2- SİYANOJEN KLORİD (CK)
3- ARSİN (SA)
Kan zehirleyici gazlardan (AC) ve (CK) çabuk tesir edici, (SA) ise geç tesir edici, zayiat meydana getirici gazlardır.
AC ve CK gazları ilk defa Fransızlar tarafından I. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır.
b- KAN ZEHİRLEYİCİ GAZLARIN FİZYOLOJİK ETKİLERİ
1- Burun ve boğazda tahribat,
2- Öksürük (CK),
3- Göğüs darlığı ve boğulma hali,
4- Gözde tahriş ve yaşarma,
5- Baş ağrısı, baş dönmesi, göz kararması,
6- Bulantı ve kusma,
7- Solunum artması (AC),
8- Güç ve ağır teneffüs (CK),
9- Titreme (SA),
10- Korna ve ölüm (Fazla miktarda teneffüs edildi¬ğinde.)
c- KORUNMA
1- Koruyucu maske ve sığınaklar,
2- Amilnitrit Ampul,
d- KENDİ KENDİNE YARDIM
1- Maskeni tak,
2- Mümkünse temiz hava bulunan yere git,
3- Lüzumsuz hareketler yapma,
4- Gaz almış isen, derhal bir amilnitrit ampulünü kır, maske içine serperek teneffüs et. 3-4 dakika ara ile tekrar et,
5- Elbiselerine sıvı gaz bulaşmış ise çıkar ve havalandır.
e- İLKYARDIM
1- Kendi kendine yardımda olduğu gibi eğer teneffüs durmuş ise derhal suni teneffüs uygula,
2- Hastayı sıkı tut, yürümesini engelle,
3- Hemen bir ilkyardım merkezine gönder,
Amilnitrit ampulü ceman 8 adet 3-4 dakika ara ile kullanılabilir. Suni teneffüs amilnitrit ampulünün etkisini kolaylaştırır.
V- UYUŞTURUCU GAZLAR:
a- GENEL BİLGİLER
Uyuşturucu gazlar, geçici olarak fizyolojik ve zihinsel etkiler veya her iki etkiyi birden hasıl ederek personeli aldığı görevi yapamayacak hale getiren kimyasal savaş maddeleridir.
Bu gazlar genellikle zerre (aerosol) ler halinde bazıları da buhar halinde atılırlar. Solunum yolu ile vücuda girerler. Kan dolaşımını, sindirim ve sinir sistemini, tükürük, terleme, görme organ ve aygıtlarını etkilerler.
Uyuşturucu gazlar genel olarak iki grupta toplanmıştır;
1- Felç, körlük ve sağırlık gibi geçici fiziksel etkiler gösterenler, (Fjzikoşimik maddeler)
2- Geçici olarak, akıl hastalıklarına neden olan¬lar (Psikoşimik maddeler),
Uyuşturucu gazlar, sivil halka karşı kullanılması pek mümkün olmayan gazlardır. Ancak askeri gereksinmelerde kullanıl¬dığı gibi, sinsi faaliyetlerde de kullanılır.
Bu maddelerden bir tanesi, bu günün konusu olan ve modern esrar olarak kullanılan LSD-25 (Asit Liserjikdietlamid) dir.
LSD-25. çok küçük miktarı ile etkili olup, bilhas¬sa zaman ve mekan münasebetlerinde zihni karışıklıklar ve tereddütler meydana getirirler. LSD ile zehirlenmelerin klinik arızaları bulantılarla başlar. Bunu 45-60 dakika sonra hayal görme ve benzetmeyle karışan bir zihinsel karışma devresi takip eder. Hiç bir tedaviye ihtiyaç göstermeden tesirler kendiliğinden ortadan kalkar.
Uyuşturucu gazlardan bir diğeri de Benzilat’lardır. Bu grupta olanların başlıcası (BZ) maddesidir. (BZ) son derece, hem zihni ve hem de fizyolojik bozukluklar yapan psikolojik bir savaş gazıdır. Çok küçük dozlarda bile etkilidirler. Hafif dozlarda tatlı sarhoşluktan ağır bunalıma kadar değişen belirtiler görülür. Yüksek dozlarda ise, kuvvet zaafı, buhran ve akli hareketlerde yavaşlama meydana getirerek, açık ve makul düşünmeye geçici olarak engel olur¬lar. Adeta kişi kim olduğunu ve ne yaptığını bilemez hale gelir. As¬keri şartlarda etkisi ise, moral bozukluğu, disiplinsizlik ve emirlerin yerine getirilmemesi şeklinde ortaya çıkar. Etki bir kaç daki¬ka ile bir kaç saat arasında, görülür. Devam süresi saatlerce ve hat¬ta günlerce devam edebilir. Tedavi yapılmadan iyileşme görülür. (BZ) personeli öldürmez saf dışı eder.
b- FİZYOLOJİK ETKİLERİNİN SAATLERE GÖRE DAĞILIŞI
1-4 Saat İçerisinde :
1- Tansiyon yükselmesi, baş dönmesi, kalp çarpıntısı ve vücut ısısında yükseliş.
2- Ağız, dudak ve ciltte kuruma,
3- Görüşte bulanıklık, göz bebeklerinin büyümesi,
4- Kusma, kabızlık ve idrar tutulması,
5- Şaşkınlık, işitmede güçlük,
6- Uyuşukluk ve sersemleme,
4-12 Saat İçerisinde:
1- Çevreye intibaksızlık,
2- Korku,
3- Hareketsizlik veya gayesiz dolaşma.
12-96 Saat İçerisinde:
1- Gelişi güzel, tahmin edilmeyen davranışlar,
2- Hayal ve sayıklamalar,
96 saat sonunda tedricen normale dönüş başlar. Devam süresi kullanılan maddeye göre değişir.
c- KORUNMA
1- Koruyucu maske ve deriyi korumak için özel elbi¬seler,
2- Temizlemek için deterjan, sabun, su,malzeme te¬mizliği için hipoklorit ve alkolkosik eriyikleri,
d- TEMİZLENME (Dekontaminasyon)
1- BZ ye bulaşmış vücut, sabun ve su ile yıkanarak temiz1enir.
2- Gözler sadece temiz su ile yıkanır,
3- Elbise ve teçhizat silkelenir, fırçalanır ve yı¬ kanır,
4- Silah ve malzemeye üzerindeki BZ nin temizlenmesinde hipoklorit ve alkolkosik eriyikler kulla¬nılması uygundur,
5- BZ ile kirlenmiş satıhları deterjan eriği ile yıkanmalı, fırçalanmalı veya tazyikli su ile yıkamak mümkündür.
e- PERSONELE YAPILACAK TEDAVİ
1- Güneş çarpmasına engel olunur,
2- Kusma, idrar, ter dolayısıyla kaybedilen suyun telafisi bakımından sıvı içecekler verilir.
3- Vücutta fazla su kaybı olduğundan idrar tıkanıklığına engel olunur.
4- Hasta tecrit edilir.
5- Ayakta duramayan, hezeyan halinde olan hasta sedyeye veya sahrada başka çare yoksa ağaçlara bağlanmalıdır.
2- KARGAŞALIĞI BASTIRMA KİMYASAL SAVAŞ MADDELERİ
I- KUSTURUCU GAZLAR:
a- GENEL BİLGİLER
Bu gazlar normal olarak katı halde bulunurlar, ısıtıldıklarında buharlaşır ve sonra yoğunlaşıp zehirli aerosoller oluştururlar.
Atıldığı anda beyaz veya sarı renkte görülebilir ve hava ile karıştıktan sonra genellikle renksizdir. Yoğunluğu az ol¬duğu zaman bu gazların kokusu yanan donanma fişeklerine benzer.
Bu gazlar, teneffüs edildiğinde veya gözlere temas ettiği zaman geçici olarak tahriş eder. Sahra şartları altında personele şiddetli rahatsızlık verir. Kapalı yerlerde atıldıklarında şiddetli hastalık veya ölüme sebebiyet verebilir.
Kusturucu gazlar genel olarak ayaklanmaları ve karga¬şalıkları bastırmada kullanıldığı gibi zehirli gazların tesirlerini artırmak amacıyla zehirli gazlarla da beraber kullanılır.
KUSTURUCU GAZLAR
1- DİFENİL KLORARSİN (DA),
2- ADAMZİT (DM)
3- DİFENİLSİYONARSİN (DC),
ÖZELLİKLERİ
1- Koku Bariz bir kokuları yoktur, yalnız (DC) nin sarımsak ile acı badem karışımı kokusuna benzer kokusu vardır.
2- Tesir Hızı ; Çok hızlıdır. 30 saniye ile 1 daki¬ka maruz kalmak takatten düşürmek için kafidir.
3- Kalıcılık; Kalıcı değildirler.
4- Fizyolojik Etki Tahriş edici gaz.
5- Teşhis Edilebilen Vasati Konsantrasyonu: DA=O,5, DM=O,38, DC=O,l3-O,19 mgr.dak/m3,
b- FİZYOLOJİK BELİRTİLERİ
1- Burun ve boğazda tahriş,
2- Öksürme ve aksırma, (Karabiber tesirine benzer),
3- Boğazda ve nefes borusunda şiddetli acı,
4- Bulantı ve kusma,
5- Salya akması,
6- Şiddetli baş ağrısı,
c- KORUNMA
Koruyucu maske takarak veya sığınağa girerek ko¬runma sağlanır.
d- KENDİ KENDİNE YARDIM
1- Maskeyi tak ve hiç çıkarma, (Öksürme, aksırma ve ağızdan salya gelse bile,)
2- Kusmaya mecbur olduğun zaman, maskenin alt kısmını aç, fakat tekrar yüzüne uydururken içindeki gazı şiddetle üfleyerek dışarı at,
3- Açık ve temiz havaya çık, kendi kendine iyileşir.
e- İLK YARDIM
1- Maskesini tak,
2- Açık ve temiz havada istirahat ettir,
3- Boğazdaki tahriş tesirine karşı ayran içirmek faydalıdır,
4- Kendi kendine iyileşir,
II- GÖZ YAŞI GETİRİCİ GAZLAR
a- GENEL BİLGİLER
Bu gazlar bol gözyaşı hasıl ederek keskin ve tahriş edici ağrılar meydana getirirler. Aynı zamanda burnun tahriş olması¬na ve deri üzerinde sızlamalara. sebebiyet verirler. Normal olarak aerosol halinde atılırlar. Sıcak havalarda atılan gazın yoğunluğu çoksa veya bu gazlara devamlı olarak maruz kalınmışsa ciltte yanıklar meydana gelir. Yoğunluğu çok olan gaza maruz kalınmışsa, bulantı, kusma ve baş dönmesi meydana gelir.
Göz yaşı getiren gazların saf dışı edici etkileri az olduğundan eğitim ile ayaklanma ve nümayişlerde kullanılmakta¬dır.
GÖZ YAŞI GETİREN GAZLAR
1- KLORDASETO FENON (CN)
2- KLORASETE FENON KLOR FROM (CNC)
3- KLORPİKRİN KARIŞIMI (CNS),
4- BENZON VE TETRA KLORİDDE KLORASTE FENON (CNB),
5- BROM BENZİLSİYANÜR (BBC)
6- KLORBENZİLMALONİTRİL (CS)
ÖZELLİKLERİ
1- Koku
CN : Baygın elma çiçeği gibi,
CNC : Kloroforma benzer,
CNS : Sinek kağıdı gibi,
CNB : Benzin gibi,
BBC : Eskimiş meyve gibi,
CS : Biberimsi
2- Fizyolojik Tesir
Şiddetli tahriş ve göz yaşı, üst solunum yolunu tahriş eder.Yüksek yoğunluklarda cildi tahriş eder. Bi1hassa nemli kısımlarında bir yanma ile kaşınma hissi uyandırır. Etkileri güneş yanığına benzer. Tamamen zararsızdırlar,bir kaç saat içinde temiz havaya çıkınca kaybolurlar.
3- Tesir Hızı
Çok süratlidir. Ani etki gösterirler. Kısa sürerler.
5- Kalıcılık
Kalıcı değildirler.
b- FİZYOLOJİK BELİRTİLERİ
1- Gözlerden bol yaş gelir,
2- Gözleri ovuşturma arzusu,
3- Cilt ve burun içerisinden iğnelenmesi,
4- Sıcak su kullanıldığında ciltte hafif yanma,
5- Şiddetli baş ağrısı,
6- Kusma arzusu,
7- Kısa zamanda etkilerinin izalesi,
c- KORUNMA
Koruyucu maske,
d- KENDİ KENDİNE YARDIM
1- Maske tak. (Gaz aldıktan sonra maske takmışsanız, gözlerinizi kapamadan bir kaç defa kuvvetli nefes alarak maskenin içindeki gazi dışarı üfleyiniz. Göz normal görmeye başlayınca mas¬kenin içinde gaz kalmadığı anlaşılır.)
2- Gaz tehlikesi geçince; maskeyi çıkar, yüzünü rüzgara çevir, elbiselerini gevşet,
3- Gözlerinizi ovuşturmadan yarayı temizliyormuş gibi sil.
4- Cilde bulaşmış sıvı gazı sabun ve su ile temizle,
5- Göze kaçan gazı su ile yıka,
6- Kendi kendine iyileşir.
Ptsi Tem. 27, 2009 1:13 pm